عوارض درمان سرطان > عوارض هورمون درمانی
عوارض هورمون درمانی
بیشتر کسانی که هورمون درمانی (هورمون تراپی) میشوند، عوارض درمان را در آغاز دورۀ درمان سختتر از زمانی میدانند که چند هفته تا چند ماه از آغاز آن گذشته باشد. بعضی از عوارض هورمون درمانی، مخصوص یک داروی خاص هستند درحالیکه بعضی دیگر بین تمام داروهایی که برای هورمون درمانی استفاده میشوند مشترکند.
عوارضی که در اینجا به آنها اشاره میشود، شایعترین عوارض هستند. اما اگر با هر عارضهی دیگری مواجه شدید، آنرا حتماً با پزشکتان مطرح کنید.
خستگی
مشکلات گوارشی
تهوع و استفراغ
ایجاد علائم یائسگی
مشکلات باروری
اختلال در نعوظ
تورم و حساسیت پستان
واکنش شعلهور شدن تومور
کم پشت شدن مو
تغییر در عضلات و استخوانها
افزایش وزن
سر درد
ضعف در یادآوری و تمرکز
نوسانات خلقی و افسردگی
لخته شدن خون
مشکلات گوارشی
گاهی ممکن است هورمون درمانی با عوارض گوارشی همراه باشد. احساس آشفتگی در دستگاهِ گوارش معمولاً در ابتدای درمانِ هورمونی ایجاد میشود و باگذشت چند روز تا چند هفته برطرف میشود.
همچنین ممکن است در طول هورمون درمانی، اسهال یا یبوست داشته باشید. در صورت بروز اسهال یا یبوست، لازم است با مصرف دارو یا پیروی از رژیم غذاییِ مناسب، آنرا کنترل کنید. برای دریافت رژیم غذایی میتوانید با یک مشاور تغذیه حرف بزنید. اگر اسهال برای مدتی بیش از 2 الی 3 روز ادامه پیدا کرد، آن را خیلی زود با پزشک خود مطرح کنید.
درمان با هورمونها، ممکن است بر اشتهای شما اثر بگذارد و باعث کاهش یا افزایش آن شود. کاهش اشتها باعث کاهش وزن و افزایش اشتها باعث بالاتر رفتن وزن شما میشود. در صورت بروز چنین تغییراتی در اشتها یا وزن خود، حتماً با یک مشاور تغذیه (و در صورتی که مشاور تغذیه در دسترستان نیست با یک پزشک) صحبت کنید.
تهوع و استفراغ
بعضی اوقات هورمون درمانی باعث بروزِ تهوع و استفراغ میشود. معمولاً با عادت کردن بدن به دارو، این عوارض از بین میرود. مصرف داروهای هورمونی همراه با غذا یا قبل از خوابیدن، میتواند به کاهش احساس تهوع و استفراغ کمک کند.
ایجاد علائم یائسگی
هورمون درمانی ممکن است باعث بروز علائم یائسگی در بانوان شود. علائم یائسگی ممکن است موقت باشد یا اینکه فرد برای همیشه یائسه شود. برخی از علائم مربوط به یائسگی، حتی اگر قبلاً یائسه شدهاید، ممکن است در پی مصرف این داروها بروز کند. علائمی مانند: خشکی واژن، گُرگرفتگی، عرق کردن و کاهش میل جنسی. برای رفع یا کنترل این علائم میتوانید با پزشک خودتان مشورت کنید.
با مصرفِ سرکوب کنندههای هورمون لوتئینی (LH)، قائدگی (پریود) شما متوقف میشود. استفاده از تاموکسیفن هم ممکن است باعث توقف یا کاهش شدت قاعدگی شود.
اختلال در نعوظ
اختلال در نعوظ به ناتوانی در ایجاد یا حفظ نعوظ گفته میشود، به نحوی که نتوان رابطهی جنسی مطلوبی را برقرار کرد. اختلال در نعوظ در مردان، ممکن است در پی هورمون درمانی برای سرطان پروستات، بیضه یا دیگر سرطانها رخ دهد. این عارضه در بعضی مواردِ شیمی درمانی، پرتو درمانی، و جراحی بیضه هم اتفاق میافتد.
این عارضۀ هورموندرمانی معمولاً موقتی است و پس از 3 تا 12 ماه از اتمام هورمون درمانی برطرف میشود. حتی اگر نعوظ، پس از این مدت به حالت طبیعی خود باز نگردد، راههایی مانندِ درمان با دستگاه مکش (وکیوم)، پروتزهای تناسلی و مصرف دارو برای ایجاد آن وجود دارد.
تورم و حساسیت پستان
برخی از روشهای هورمون درمانی میتواند در زنان و مردان باعث متورم شدن و یا حساس شدن پستانها شود.
واکنش شعله ور شدن تومور
بعضی از علامتهای ثانویۀ سرطان، مانند درد استخوانها یا متورم شدن غدههای لنفاوی، ممکن است با مصرف هورمون تشدید شوند. به این واکنش، واکنشِ شعلهور شدن (Tumor flare reaction) گفته میشود. شعله وری معمولاً موقتی است و با گذشت چند هفته برطرف میشود. گاهی برای پیشگیری یا کنترلِ واکنش شعله ور شدن، پزشک به شما دارو میدهد.
کم پشت شدن مو
معمولاً در مقایسه با شیمی درمانی، هورمون درمانی ریزشمویِ کمتری دارد. اما برخی از شیوههای هورموندرمانی ممکن است باعث کاهش تراکم موها و اصطلاحاً کم پشت شدن مو شود. این تغییر معمولاً به اندازهای نیست که دیگران متوجه آن بشوند.
تغییر در عضلات و مفاصل
استخوان ها:
بعضی از دارو های هورمون درمانی میتوانند باعث کاهش تراکم استخوان بشوند. مهمترینِ این داروها، گروهی از داروها به نام مهارکنندههای آروماتاز هستند. آروماتاز، آنزیمی است که یکی از مراحل کلیدی تولید هورمونِ استروژن را بر عهده دارد. مهار کننده های آروماتاز شامل لتروزول، اگزمستان و آناسترازول می شوند.
علاوه بر این، مصرف تاموکسیفن در زنانی که هنوز به یائسگی نرسیدهاند میتواند باعث کاهش تراکم استخوان بشود درحالی که در زنانِ یائسه، باعث قویتر شدن استخوانها میشود.
انجام فعالیتهای بدنی که استخوانها را وادار به تحمل وزن بدن میکنند مانندِ پیاده روی، ورزش با وزنه، راه رفتن در آب و دوچرخهسواری، میتواند به تقویت استخوانهای شما در دوران هورمون درمانی کمک کند. شنا، گرچه میتواند برای شما جنبههای مفیدی داشته باشد، اما به استخوان سازی کمکی نمی کند. قبل از آغاز برنامهی ورزشیتان، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
کاهشِ تراکمِ استخوان اگر درمان نشود، میتواند پوکی استخوان و نهایتاً شکستگی در استخوانها را به همراه داشته باشد. بنابراین ممکن است پزشکتان برای شما داروهایی را تجویز کند که از کاهشِ تراکم استخوان جلوگیری کند. همچنین ممکن است برای اینکه وضعیت استخوانهای شما را بررسی کند، برایتان آزمایش سنجش تراکم استخوان تجویز کند.
مفاصل:
هورمون درمانی ممکن است باعثِ احساسِ درد در مفاصل شود. معمولاً این درد طی چند هفته از آغاز درمان بهبود مییابد. برای آرام کردنِ درد مفاصل میتوانید مسکنهای ضعیف مصرف کنید.
عضلات:
مصرف داروهای هورمون درمانی، معمولا باعث کاهش ترشح تِستُستِرون (نوعی هورمون که به حفظ عضلات بدن کمک میکند.) در بدن می شوند. کم شدن میزان تستسترون بدن، باعث کاهش تودۀ ماهیچه ها و کم شدن قدرت بدن و افزایش میزان چربی بافتها می شود. ضعیف شدن عضلات، می تواند بر ظاهر بدن شما نیز اثر بگذارد. تغذیۀ سالم همراه با مصرف مایعات و انجام تمرینات بدنی مقاومتی و هوازی میتواند به شما در خنثی کردن اثر هورمون درمانی بر عضلات کمک کند. البته حتما قبل از انتخاب و آغاز فعالیت بدنی، خصوصا اگر تا کنون ورزش نمیکردهاید، با دکتر خود مشورت کنید.
افزایش وزن
استفاده از داروهای هورمون درمانی میتواند باعث افزایش وزن در شما شود. از آنجاکه بالا رفتن وزن با عوارض زیادی همراه است، لازم است که وزن خود را با گرفتن رژیم غذایی و انجام فعالیتهای بدنی کنترل کنید. برای این کار بهتر است با یک مشاور تغذیه، گفتوگو کنید.
سر درد
گاهی مصرف داروهای هورمون درمانی موجبِ سردرد میشود. در صورتیکه با سردرد مواجه شدید حتماً آنرا با پزشک خود در میان بگذارید. تلاش نکنید که دردِ خود را تحمل کنید یا آن را مخفی نگه دارید.
ضعف در یادآوری و تمرکز
بعضی از کسانی که تحت درمان هورمونی قرار میگیرند از اینکه کمتر از قبل میتوانند بر یک چیز مشخص تمرکز کنند، شکایت میکنند. همچنین بعضی افراد احساس میکنند که نسبت به قبل سختتر میتوانند چیزها را به یاد آورند. از طرفی این کاهشِ تمرکز و حافظه، لزوماً به علتِ مصرف دارو نیست. زیرا فشارهای روانی، خستگی، ناراحتی و افسردگی میتوانند توانِ ذهنی شما را تحت تاثیر قرار دهند. با این حال حتی اگر این شرایط به مصرف دارو مرتبط باشد، نباید فکر کنید که حافظهتان را از دست دادهاید.
البته کاهش تمرکز یا حافظه، به هر دلیلی که باشد، واقعاً سخت و ناراحتکننده است. اگر شما به چنین حسی دچار شدید، آنرا حتماً با پزشک خود مطرح کنید تا شما را برای رسیدن به شرایط مطلوب راهنمایی کند.
اگر دچار ضعف در حافظه شدهاید، شاید انجام موارد زیر به شما کمک کند:
§
- یک لیست از کارهایتان را تهیه کنید و برنامههای خود را در تقویم و ساعت موبایل ذخیره کنید تا در زمان لازم آن را به شما یادآوری کند.
- در هر زمان فقط بر انجام یک کار تمرکز کنید.
- همزمان از فعالیتهایی که در هنگام انجام یک کار حواس شما را پرت میکند، خودداری کنید.
- ذهن خود را فعال نگه دارید. مثلاً بازیهای تمرکزبخش مانندِ حل جدول و ….. را انجام دهید.
- از رژیم غذایی سالم به همراه مقداری فعالیتِ بدنیِ متناسب با خود استفاده کنید.
- به اندازه ی کافی بخوابید و استراحت کنید.
نوسانات خلقی و افسردگی
ممکن است مصرفِ داروهای هورمون درمانی بر خُلق شما اثر بگذارد. این تاثیر ممکن است خود را به شکل حساس شدن یا واکنش پذیری بیشتر نسبت به وقایع و یا حتی افسردگی نشان دهد. در چنین مواردی، علاوه بر حمایتِ خانواده، صحبت کردن با یک روانشناس و در صورت لزوم یک روانپزشک، میتواند به شما کمک کند.
لخته شدن خون
ریسک به وجود آمدن لخته در خون (ترومبوز) در کسانی که تاموکسیفن مصرف میکنند اندکی بیشتر از دیگران است. با اینحال اگر سابقۀ خانوادگیِ سکته، آمبولی یا لخته شدن خون دارید، آنرا با پزشکتان مطرح کنید.
در صورت به وجود آمدن درد، قرمزی، یا تورم در پاها، آنرا با دکترتان در میان بگذارید. همچنین اگر دچار تنگی نفسِ ناگهانی، درد قفسۀ سینه یا سرفۀ خونی شُدید، آن را سریعاً به اطلاع پزشکتان برسانید.
برای افزودن متن مورد نظرتان اینجا کلیک کنید