کویید-19 توسط سازمان بهداشت جهانی پندمیک اعلام شد و در حال حاضر باعث نگرانی و وحشت بسیاری از مردم در سراسر دنیا شده است؛ لذا لازم است که تا حد ممکن عوامل خطر را کاهش داد. در مورد رعایت نکات بهداشتی مقالات، ویدیوها و گفتگوهای زیادی منتشر شده است که در این مقاله به تکرار آن ها نخواهیم پرداخت. باتوجه به اینکه درصد ابتلا و مرگ و میر این بیماری در مردان بیشتر از زنان است و مصرف دخانیات در مردان، خصوصا در ایران،  بیش از زنان است، بنابراین باید مصرف دخانیات را به عنوان یک ریسک فاکتور مهم در ابتلا و بروز علایم شدید بیماری در نظر گرفته و بررسی شود.

رابطه احتمالی بین مصرف دخانیات و پندمی COVID19 چیست؟

هر نوع استعمال دخانیات برای سیستم های قلبی عروقی و تنفسی مضر است. کویید-19 هم به این سیستم ها آسیب می‌رساند. اطلاعات منتشر شده توسط چین، نشان می‌دهد که افرادی که مصرف دخانیات دارند بیش از سایرین علائم شدید کویید-19 را نشان داده‌اند. تحقیق در مورد 55924 کیس تأیید شده کویید-19 در چین نشان می‌دهد که میزان مرگ و میر مبتلایان به بیماری‌های قلبی- عروقی، دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های مزمن تنفسی یا سرطان بسیار بیشتر از بیماران فاقد شرایط مزمن پزشکی است.  این تحقیق نشان می‌دهد که این ریسک فاکتورهای از پیش موجود، ممکن است در افزایش حساسیت چنین افرادی به کویید-19 نقش داشته باشد.

دخانیات تأثیر زیادی در سلامت تنفس دارد. مصرف دخانیات با چه بیماری های تنفسی در ارتباط است؟

• سرطان ریه: مصرف دخانیات شایعترین علت سرطان ریه است.
• سِل: مصرف دخانیات به میزان قابل توجهی خطر ابتلا به سل را افزایش می‌دهد.
• بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD): مصرف دخانیات مهمترین عامل خطر برای COPD به شمار می آید.
• تورم و پارگی کیسه‌های هوا‌ی ریه‌ها که سبب کاهش ظرفیت ریه در گرفتن اکسیژن و دفع دی اکسید کربن و … می شود.
• ایجاد مخاط در ریه، که منجر به سرفه‌های دردناک و مشکلات تنفسی می‌شود.

با توجه به اینکه سیگار کشیدن به عنوان عامل خطر برای هرگونه عفونت دستگاه تنفسی تحتانی به حساب می‌آید و کویید-19 در درجه اول بر سیستم تنفسی تأثیر می‌گذارد و باعث آسیب خفیف تا شدید سیستم تنفسی می‌شود، مصرف کنندگان دخانیات بیشتر در معرض آسیب­های شدید ریوی ناشی از این ویروس هستند. با این حال، با توجه به اینکه کویید-19 یک بیماری تازه شناخته شده است، ارتباط بین مصرف دخانیات و این بیماری هنوز به طور دقیق مشخص نشده است.

خطر بروز علائم شدید و مرگ در میان بیماران مبتلا به کویید-19 که به بیماری‌های قلبی و عروقی (CVD) مبتلا هستند، بیشتر است. براساس شواهد موجود، ویروس کویید-19، از خانواده ویروس‌های مرس و سارس است که هر دو با آسیب قلبی-عروقی (حاد یا مزمن) همراه بوده‌اند. تحقیقات نشان می­دهد که بیماران کویید-19 مبتلا به CVD، علائم شدیدتری از بیماری را بروز داده‌اند. رابطه بین کویید-19 و سلامت قلب و عروق از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا مصرف دخانیات و قرار گرفتن در معرض دود دست دوم، از دلایل عمده ابتلا به CVD در جهان است. بنابراین سیستم قلبی و عروقی ضعیف‌تر در بیماران مبتلا به کویید-19 که سابقه مصرف دخانیات را دارند می‌تواند چنین بیمارانی را مستعد علائم شدید بیماری کند و از این طریق احتمال مرگ را در آن ها افزایش دهد.

استفاده از قلیان چگونه می تواند به گسترش کویید-19 کمک کند؟

صحبت درمورد قلیان به عنوان یکی از دخانیات شایع در ایران حائز اهمیت است. استفاده از قلیان دارای اثرات مضر حاد و طولانی مدت بر سیستم‌های تنفسی و قلبی-عروقی است و به احتمال زیاد خطر ابتلا به بیماری‌هایی از جمله بیماری عروق کرونر و بیماری انسدادی مزمن ریه را افزایش می‌دهد.

ماهیت استفاده مشترک از قلیان که عموماً شلنگ و دهانه آن بین افراد حاضر در جمع به اشتراک گذاشته می­شود، وجود محفظه آب که می‌تواند با فراهم کردن محیطی برای بقای میکروارگانیسم‌ها در خارج از بدن همچنین عدم تمیز کردن با دقت شلنگ و محفظه آب قلیان به علت سختی و وقت گیری، پتانسیل انتقال بیماری­های عفونی بین کاربران را افزایش دهد و می‌تواند عامل خطری جدی برای گسترش ویروس، بین جوانان باشد. مطابق با شواهد به دست آمده، استفاده از قلیان مشترک با خطر افزایش یافته ابتلا به بیماری‌هایی مانند ویروس‌های تنفسی، ویروس هپاتیت C، ویروس اپشتین بار، ویروس هرپس سیمپلکس، سل،  هلیکو باکتری پیلوری و آسپرژیلوس نیز همراه است.

شاید کرونا فرصت مناسبی  برای ترک مصرف دخانیات باشد!

همانطور که گفته شد، مصرف دخانیات خطر ابتلا به بسیاری از مشکلات جدی سلامتی، مانند مشکلات تنفسی و بیماری­های قلبی عروقی را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد. اگرچه این خطرات بدان معناست که ترک دخانیات همواره خوب است  اما ترک مصرف دخانیات، در حال حاضر برای کاهش ابتلا و آسیب های ناشی از کوید-19 از اهمیت ویژه ای برخوردار است. چرا که در صورت ترک، احتمال ابتلا به عفونت کویید-19 به علت کاهش تماس انگشتان با دهان کمتر می‌شود. همچنین، این امکان وجود دارد که در صورت ابتلای این افراد به ویروس، علایم خفیف‌تری را تجربه کنند زیرا ترک مصرف دخانیات تقریباً تأثیر مثبتی بر عملکرد ریه و قلب و عروق دارد و بهبود شرایط تنفسی و قلبی-عروقی با گذشت زمان افزایش می‌یابد. این بهتر شدن کارکرد سیستم تنفسی و قلبی عروقی، توانایی بیماران را در پاسخ به عفونت، افزایش داده و خطر مرگ را کاهش می­دهد. همچنین بهبود سریع‌تر و علائم خفیف‌تر ، احتمال انتقال بیماری به افراد دیگر را کاهش می‌دهد.

 

نویسنده: نفیسه حیدرزاده

دبیرکمیته آموزش و پژوهش مکسا