استفاده از تاموکسیفن و رالوکسیفن برای کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان

مشخص شده است که تاموکسیفن و رالوکسیفن خطر ابتلا به سرطان پستان را کاهش می‌دهند اما خطرات و عوارض جانبی خاص خود را دارند. تاموکسیفن و رالوکسیفن تنها داروهایی هستند که در آمریکا برای کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان تایید شده، با این حال برای بعضی از زنان، داروهای مهارکننده آروماتاز نیز ممکن است در نظر گرفته شوند.

تاموکسیفن و رالوکسیفن چگونه داروهایی هستند؟

هر دوی این داروها مدولاتور انتخابی گیرنده استروژن(SERM)  هستند، به این معنا که در برخی از بافتهای بدن به عنوان مهارکننده گیرنده‌های استروژن (هورمون زنانه) و در برخی بافت‌ها درست مانند استروژن عمل می‌کنند. استروژن می‌تواند سلول‌های سرطانی پستان را تغذیه کند. هر دوی این داروها در سلول‌های پستان، گیرنده‌های استروژن را مهار کرده و به همین دلیل می‌توانند در کاهش خطر سرطان پستان مفید باشند.

این داروها برای موارد دیگری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند:

• تاموکسیفن به طور عمده برای درمان سرطان پستان با گیرنده هورمون مثبت (سرطان با سلول‌هایی که دارای گیرنده استروژن و / یا پروژسترون هستند) استفاده می‌شود.
• رالوکسیفن اغلب برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان در زنان، بعد از یائسگی استفاده می‌شود.

برای کاهش خطر سرطان پستان، این داروها برای یک دوره‌ی 5 ساله تجویز می‌شوند. میزان مصرف هر دوی این داروها به میزان یک قرص در روز است. تاموکسیفن به صورت مایع نیز موجود می‌باشد. تاموکسیفن می‌تواند برای زنان قبل و بعد از یائسگی تجویز شود، اما رالوکسیفن فقط برای زنان بعد از یائسگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چقدر این داروها خطر ابتلا به سرطان پستان را کاهش می‌دهند؟

تأثیر این داروها بر خطر سرطان پستان در مطالعات مختلف، متفاوت است. هنگامی که نتایج تمام مطالعات با هم جمع گردند، کاهش کلی خطر این داروها حدود 40٪ (بیش از یک سوم) است. این داروها خطر ابتلا به انواع سرطان‌های سینه مهاجم و کارسینوم مجرا در محل (DCIS) را کاهش می‌دهد.

این برای من به چه معناست؟

اگر چه داروهایی که خطر ابتلا به سرطان را تقریباً 40 درصد کاهش می‌دهند و به نظر می‌رسد این مقدار کاهش خطر بسیار خوب می‌باشد، اما آنچه مهم است، ریسک ابتدایی ابتلای شما به سرطان پستان خواهد بود.

به عنوان مثال، اگر خطر ابتلا به سرطان پستان شما در 5 سال آینده 8٪ باشد، به این معنی است که در عرض 5 سال آینده 8 مورد از 100 خانم با ریسک مشابه شما به سرطان پستان مبتلا می‌شوند. کاهش 40 درصدی ریسک در شما به معنای تغییر ریسک خطر به 5% است که برای شما یک تغییر 3درصدی خواهد بود.

از آنجا که تغییر ریسک کلی بستگی به خطر ابتدایی ابتلا به سرطان پستان دارد، اگر این خطر کمتر از حد خطر پایه‌ی ابتلا به بیماری باشد، از سودمندی داروها کمتر بهره‌مند خواهید شد و اگر احتمال ابتلا به این بیماری بالاتر از حد نرمال باشد، برای شما سودمندتر خواهد بود. اگر ریسک ابتلای شما در 5 سال آینده تنها 7/1% باشد (این ریسک مقداری است که بسیاری از سازمانهای مرتبط به عنوان حد خطر افزایش یافته از آن یاد می‌کنند)، تغییر 40٪ به این معنی است که خطر ابتلای شما در 5 سال آینده به حدود 10% کاهش می‌یابد.

آیا مصرف این داروها مزایای دیگری نیز دارد؟

هم تاموکسیفن و هم رالوکسیفن می‌توانند به جلوگیری از پوکی استخوان کمک کنند. پوکی استخوان پس از یائسگی رایج است.

خطرات اصلی و عوارض جانبی مصرف این داروها چیست؟

علائم یائسگی

شایع‌ترین عوارض جانبی این داروها بروز علایم یائسگی است. این علایم شامل گُرگرفتگی و عرق شبانه است. تاموکسیفن همچنین می‌تواند سبب خشکی واژن شود. مصرف تاموکسیفن پیش از یائسگی ممکن است سبب تغییر دوره‌های قاعدگی شود. این تغییرات می‌تواند شامل بی نظمی یا حتی توقف دوره‌های قاعدگی باشد. اگر چه اغلب دوره‌ها پس از قطع دارو شروع و منظم می‌شوند، اما ممکن است سبب بروز یائسگی زودرس در بعضی از زنان شود. به احتمال زیاد، این رخداد زمانی اتفاق می‌افتد که شروع مصرف این دارو، نزدیک به دوره یائسگی باشد.

سایر عوارض جانبی جدی‌تر، نادر بوده و شامل لخته‌شدن خون و سرطان رحم می‌باشند.

لخته شدن خون

تاموکسیفن و رالوکسیفن هر دو خطر ابتلا به لخته شدن خون در پا (ترومبوز وریدی عمیق) و یا در ریه (آمبولی ریوی) را افزایش می‌دهند. این لخته‌ها گاهی می‌توانند مشکلات جدی ایجاد کرده و حتی سبب مرگ شوند. در مطالعات عمده‌ای که بر روی اثر استفاده از این داروها برای پیشگیری از سرطان پستان انجام شد، خطر کلی لخته شدن خون در طی مدت 5 ساله‌ی مصرف، کمتر از 1٪ است. در صورت وجود سابقه قبلی لخته شدن خون، این خطر بالاترخواهد بود. بنابراین توصیه می‌شود این داروها برای کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان در افراد مبتلا به سابقه لخته شدن خون، تجویز نگردد.

از آنجا که مصرف این داروها خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد، نگرانی‌هایی در مورد افزایش خطر ابتلا به حمله قلبی یا سکته مغزی وجود دارد. با این که چنین چیزی هنوز ثابت نشده، اما بهتر است هنگام تصمیم‌گیری برای استفاده از این داروها، با پزشک خود مشورت کنید، بویژه اگر سابقه‌ی حمله قلبی یا سکته را داشته باشید.

سرطان رحم

از آنجا که تاموکسیفن در رحم مانند استروژن عمل می‌کند، می‌تواند خطر سرطان آندومتر و سارکوم رحم (سرطان رحم) را افزایش دهد. این افزایش، به داشتن ریسک ابتلا به ضایعه‌های پیش‌سرطانی آندومتر مرتبط است. رالوکسیفن شبیه استروژن عمل نمی‌کند و به همین دلیل سبب افزایش ریسک سرطان رحم نمی‌شود.

اگرچه تاموکسیفن خطر ابتلا به سرطان رحم را افزایش می‌دهد، اما افزایش کلی خطر چیزی کمتر از 1% بوده، خطر ابتلا به سرطان رحم در طول سال‌های پس از توقف مصرف دارو به حالت عادی باز می‌گردد.

به نظر می‌رسد افزایش خطر ابتلا به سرطان رحم برای زنان بالای 50 سال است و خطری متوجه زنان جوان‌تر نیست.

اگر سابقه ابتلا به سرطان رحم و یا ضایعه‌های پیش‌سرطانی دارید باید از مصرف تاموکسیفن خودداری کنید.

اگر هیسترکتومی (عمل حذف رحم) را داشته‌اید، در معرض سرطان آندومتر یا سارکوم رحم نیستید و نباید در مورد این سرطان‌ها نگران باشید.

در صورتی که تاموکسیفن مصرف می‌کنید، اگر علایمی مثل خونریزی واژینال غیرطبیعی یا لکه‌بینی بخصوص بعد از یائسگی دارید، با پزشک خود در این مورد صحبت کنید، چراکه این علایم ممکن است نشانه‌های سرطان رحم باشند.