چطور نتیجه پاتولوژی را بخوانم

گزارش پاتولوژی چیست؟

گزارش پاتولوژی یا گزارش آسیب‌شناسی (Pathology Report) یک سند پزشکی است که اطلاعاتی را در مورد تشخیص بیماری مانند سرطان ارائه می‌دهد. برای آزمایش بیماری، نمونه‌ای از بافت مشکوک به بیماری شما به آزمایشگاهی ارسال می‌شود و پزشکی به نام آسیب‌شناس یا پاتولوژیست آن را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند که البته برای بدست ‌آوردن اطلاعات بیشتر و دقیق‌تر ممکن است آزمایش‌های دیگری هم روی نمونۀ شما انجام شود. تمامی این یافته‌ها به گزارش آسیب‌شناسی شما (پاتولوژی) وارد می‌شود. اطلاعاتی شامل نوع بیماری شما، اینکه سرطان در بدن شما چقدر گسترش پیدا کرده و سایر جزئیات. در نهایت پزشک شما از این گزارش برای تصمیم‌گیری در مورد بهترین روش درمانی استفاده می‌کند.

قسمت‌های مختلف گزارش آسیب‌شناسی

اطلاعات و بخش‌های گزارش آسیب‌شناسی با توجه به نوع سرطان می‌توانند متفاوت باشند. معمولا نوع سرطان، بدخیم یا خوش‌خیم بودن آن و مرحلۀ بیماری در گزارش پاتولوژی مشخص می‌شود. اکثر گزارش‌ها معمولاً این قسمت‌ها را دارند. حتی اگر شما در مورد آزمایش‌ها و دوره‌ای درمانی مختلف مطالعه کرده و اطلاعاتی داشته باشید، در این نوشته‌ها از زبان فنی پزشکی و اصطلاحات مختلف استفاده شده، بنابراین اگر سوالی دارید با پزشک خود مشورت کنید.

مشخصات

بخشی که حاوی اطلاعاتی است مانند نام، تاریخ تولد و شمارۀ پرونده پزشکی شماست. به علاوۀ اطلاعات تماس پزشک شما، آسیب‌شناس و آزمایشگاهی که در آن نمونه‌گیری انجام شده است. همچنین جزئیاتی در مورد نمونۀ بافتی، اینکه از کدام قسمت بدن برداشته شده و روش نمونه‌برداری (بیوپسی یا جراحی) نیز در این قسمت نوشته شده‌است.

بررسی تشریحی (شرح عمومی یا گروس یا ماکروسکوپی یا Gross description یا Macroscopic description)

در این قسمت آسیب‌شناس (پاتولوژیست) مشخصات نمونۀ بافت را بدون استفاده از میکروسکوپ توصیف می‌کند و اطلاعاتی مانند اندازه، شکل، رنگ، وزن و ارتجاع‌پذیری بافت را ثبت می‌کند. تومورها اغلب به سانتی‌متر اندازه‌گیری می‌شوند. به یاد داشته باشید  اندازه فقط بخشی از شمای کلی است و گاهی اوقات تومورهای بزرگ رشد کندتری نسبت به تومورهای کوچک دارند.

شرح میکروسکوپی (Microscopic description)

در این بخش از بررسی، آسیب‌شناس بافت را به صورت لایه‌های نازک برش می‌زند و آن‌ها را روی لام (اسلاید) قرار داده، آنها را رنگ‌آمیزی می‌کند و با میکروسکوپ به صورت دقیق‌تری به آنها نگاه می‌کند.
آسیب‌شناس به این واسطه شکل دقیق سلول‌های سرطانی، تفاوتشان با سلول‌های طبیعی و اینکه آیا به بافت‌های اطراف گسترش یافته‌اند یا خیر را بررسی و یادداشت می‌کند.
شرح میکروسکوپی شامل جزئیاتی است که تشخیص و مسیر درمان شما را مشخص می‌کند و می‌تواند شامل این بخش‌ها باشد:

• درجه بیماری (Grade) 

آسیب‌شناس، سلول‌های سرطانی را بر اساس مقیاس‌های مختلفی که برای انواع مختلف سرطان وجود دارد، با سلول‌های سالم مقایسه می‌کند و درجۀ سلول‌ها را مشخص می‌کند. درجۀ تومور نشان دهنده سرعت رشد و احتمال گسترش آن در بدن است.

به طور کلی معنی این درجات به شرح زیر است:

• درجه تومور	اصطلاح معادل	وضعیت سلول ها
  درجه 1 (درجه‌ پایین، بیشترین تمایز)	Grade 1 Low grade well-differentiated	سلول‌های سرطانی، اندکی متفاوت از سلول‌های معمولی به نظر می‌رسند و سرعت رشد آنها زیاد نیست
  درجه 2 (درجه‌ متوسط، تا حدودی متمایز)	Grade 2 Moderate grade Moderately-differentiated	سلول‌های چنین توموری شبیه به سلول‌های معمولی نیستند و سریع‌تر از حد طبیعی رشد می‌کنند
  درجه 3 (درجه‌ بالا، غیرمتمایز)	Grade 3 High grade Poorly-differentiated	سلول‌ها بسیار متفاوت از سلول‌های طبیعی هستند و به سرعت رشد و گسترش می‌یابند

• تهاجمی یا غیرتهاجمی بودن سرطان (Invasiveness)

از نظری تهاجمی بودن، تومور ممکن است یکی از سه حال زیر را داشته باشد.

وضعیت تهاجمی بودن	اصطلاح معادل	رفتار تهاجمی تومور
غیرتهاجمی	Non-invasive این سایتو in situ درجا	سرطان‌های غیرتهاجمی در یک قسمت خاص از بدن باقی می‌مانند و به دیگر قسمت‌ها مهاجرت نمی‌کنند
تهاجمی	invasive	تومورهایی که می‌توانند در بدن پخش شوند را مهاجم (invasive) می‌گویند
متاستاتیک	Metastatic	سرطان‌هایی که در بدن گسترش یافته‌اند را متاستاتیک می‌نامند. سرطان زمانی متاستاتیک است که از محل اولیۀ تشکیل به دیگر بخش‌های بدن سرایت کرده باشد.

• حاشیه یا مارژین تومور (Tumor Margins)

در زمان برداشتن تومور، جراح شما یک منطقه اضافی از لبه یا مرز بافت طبیعی را که اطراف تومور را احاطه کرده است، خارج می‌کند. این منطقه حاشیه تومور نام دارد و پاتولوژیست آن را بررسی می‌کند تا ببیند که آیا در آن هیچ سلول سرطانی یافت می‌شود یا خیر. برای این بررسی سه نتیجۀ ممکن وجود دارد:

• مثبت (Positive): سلول‌های سرطانی در لبه (Edge یا Border) حاشیه یافت می‌شوند. چنین یافته‌ای احتمالاً به این معنی است که به جراحی بیشتری نیاز است.
• منفی (Negative): حاشیه بافت هیچ سلول سرطانی ندارد.
• نزدیک (Close): سلول‌های سرطانی در حاشیه‌های به ظاهر سالم بافت وجود دارند، اما تا لبۀ نمونۀ بافت گسترش پیدا نکرده‌اند. با اینحال ممکن است نیاز به جراحی بیشتری داشته باشید.

• • درگیری گره‌های لنفی (Lymph Nodes) یا لنف آدنوپاتی (Lymphadenopathy)

  گره‌های لنفی (لنفاوی) اندام‌های کوچکی هستند که بخشی از سیستم ایمنی بدن را تشکیل می‌دهند. پزشک شما ممکن است از گره‌های لنفی نزدیک تومور نمونه‌برداری کرده یا تعدادی از آن‌ها را خارج کرده باشد تا ببیند آیا سرطان به آن‌ها گسترش یافته است یا نه؛ سه نتیجه ممکن است برای نمونۀ گره‌های لنفی شما گزارش شود:

  • منفی (Negative یا Free) به معنی عاری از سلول سرطانی
  • مثبت (Positive یا Involved) به معنی وجود سلول‌های سرطانی
  • واکنشی (Reactive) به معنی فعال بودن سلول‌های دستگاه ایمنی در گرۀ لنفی

  تعداد گره‌های لنفی درگیر نسبت به کل گره‌هایی که خارج شده‌اند، معمولا به صورت یک کسر بیان می‌شود

• میزان میتوز (Mitosis)

معیاری برای اندازه‌گیری سرعت تقسیم سلول‌های سرطانی که برای بدست آوردن این عدد، معمولاً آسیب شناس تعداد سلول‌های در حال تقسیم را در مقدار مشخصی از بافت شمارش می‌کند. تعداد  تقسیم میتوز بافت، برای یافتن درجه (گرید) سرطان استفاده می‌شود.

مرحله یا استیج (Stage) سرطان

مرحله‌بندی سرطان به پزشک کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد که کدام روش‌های درمانی بهترین نتیجه را خواهند داشت. متداول‌ترین روش مرحله‌بندی سرطان، روش TNM است. در مرحله‌بندی به شیوۀ TNM، حرف T نشان دهنده اندازۀ تومور، حرف N نشان دهندۀ گسترش سرطان به گره‌های لنفاوی مجاور و حرف M نشان دهندۀ گسترش آن  به سایر قسمت‌های بدن است. بیشتر سرطان‌ها را بر اساس اندازه، میزان گسترش و دیگر یافته‌ها به چهار مرحله کلی تقسیم می‌کنند که با اعداد رومی (I – IV) نمایش داده می‌شوند. هر چه مرحله بیماری بالاتر باشد، سرطان پیشرفته‌تر است. بعضی سرطان‌ها در مرحله صفر قرار دارند، این بدان معناست که این سرطان در مراحل خیلی اولیه قرار دارد یا خوش خیم هستند.

تومور مارکرها (Markers) یا آی اچ سی (IHC)

مارکرهای تومور، موادی هستند توسط سلول‌های سالم و سرطانی تولید می‌شوند. به کمک مارکرهایی که سلول‌های گوناگون تولید می‌کنند، می‌توان به نوع و ماهیت آن‌ها پی برد. مارکرها به پاتولوژیست کمک می‌کنند تا جایی که تومور اولین بار در آن ایجاد شده، نوع تومور و میزان فعالیت سلول‌ها را تشخیص دهد و پاسخ سرطان به درمان‌های مختلف را تا حدی پیش‌بینی کند.

تومور مارکرها به وسیلۀ رنگ‌آمیزیِ IHC (رنگ آمیزی بافت) بررسی می‌‍شوند و به شکل یک لیست از مارکرهای مختلف نشان داده می‌شوند. نتیجۀ بررسی هر مارکر معمولا به شکل مثبت یا منفی (Positive/Negative) یا درصد، در مقابل آن نوشته می‌شود.

تشخیص یا دیاگنوز (Diagnosis یا Dx)

آسیب‌شناس تمامی این یافته‌ها را بررسی کرده و نتیجه‌گیری خود را به عنوان تشخیص بیماری (Diagnosis یا Dx) بیان می‌کند. تشخیص یا دیاگنوز معمولاً شامل نوع سرطان، درجه تومور، وضعیت گره‌های لنفاوی، وضعیت حاشیه بافت و مرحله (استیج) سرطان خواهد بود.

توضیحات یا کامِنت‌ها (Comments یا Impresson)

گاهی ممکن است آسیب‌شناس نظرات و توضیحات بیشتری را در این قسمت بنویسد تا به وسیله‌ آن اطلاعات بیشتری را در مورد سرطان شرح دهد، وضعیت را توضیح داده یا آزمایشات اضافی را توصیه کند.

برگرفته از:

https://www.webmd.com/cancer/cancer-pathology-results