عوامل خطری که قابل تغییر نیستند

عوامل خطر آنهایی هستند که احتمال ابتلا به بیماری‌های خاصی مانند سرطان پستان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما داشتن یک یا چند عامل خطر، به معنای ابتلای قطعی شما به بیماری نیست.

برخی از عوامل خطر سرطان پستان،  مانند جنسیت، افزایش سن و جهش‌های ژنی، قابل تغییر نیستند.

جنسیت

در واقع زن بودن، عامل اصلی خطر ابتلا به سرطان پستان است. با این که احتمال ابتلای مردان نیز به سرطان پستان وجود دارد، اما احتمال وقوع این بیماری در زنان 100 برابر بیشتر از مردان است.

افزایش سن

با افزایش سن، خطر ابتلا به سرطان پستان افزایش می‌یابد. سرطان پستان در زنان 55 ساله و بالاتر، بیشتر دیده می‌شود.

جهش‌های ژنتیکی به ارث برده شده

حدود 5 تا 10 درصد از موارد سرطان پستان، ناشی از جهش‌های به ارث رسیده از یکی از والدین هستند.

BRCA1 و BRCA2: شایع‌ترین علت سرطان پستان ارثی، جهش به ارث رسیده در ژن BRCA1 یا BRCA2 می‌باشد. در سلول‌های طبیعی، این ژن‌ها به ساخت پروتئین‌هایی کمک کرده، که DNA آسیب دیده را تعمیر می‌کنند. نسخه‌های جهش یافته از این ژن‌ها سبب رشد غیرطبیعی سلول شده، که این رشد غیرطبیعی می‌تواند منجر به سرطان شود.

• اگر یک کپی جهش یافته از یکی از این دو ژن را به ارث برده باشید، خطر ابتلا به سرطان پستان در شما بالاست.
• به طور متوسط، زنانی که دارای جهش در یکی از دو ژن BRCA1 یا BRCA2 هستند، به احتمال 70% تا سن 80 سالگی به سرطان پستان مبتلا می‌شوند.
• زنان با جهش در این ژن‌ها، احتمال بیشتری برای ابتلا به سرطان پستان در سنین جوانی و بروز سرطان در هر دو پستان را دارند. آن‌ها همچنین ریسک بالاتری برای ابتلا به برخی سرطان‌های دیگر، مانند سرطان تخمدان دارند.

جهش در ژن‌های دیگر: جهش در سایر ژن‌ها نیز می‌تواند منجر به سرطان‌های ارثی پستان شود. شیوع این جهش‌ها کم است و خطر ابتلا به سرطان پستان را به اندازه ژن‌های BRCA افزایش نمی‌دهند.

• ATM: ژن ATM به طور معمول به تعمیر DNA آسیب دیده (یا به مرگ سلولی که ماده ژنتیکی آن امکان بازسازی ندارد) کمک می‌کند. به ارث رسیدن 2 نسخه جهش یافته از این ژن سبب بیماری آتاکسی-تلانژکتازیا می‌شود. یک نسخه جهش یافته از این ژن با شیوع بالای ابتلا به سرطان پستان در بعضی خانواده‌ها مرتبط است.

• TP53: ژن TP53 دستورالعمل ساخت پروتئینی به نام p53 را صادر می‌کند که این پروتیین سبب توقف رشد سلول‌های غیرطبیعی می‌گردد. جهش‌های ارثی این ژن باعث ابتلا به سندرم لی-فرامنی می‌شود. ابتلا به این سندروم با خطر افزایش یافته ابتلا به سرطان پستان و برخی از سرطان‌های دیگر مانند لوسمی، تومورهای مغزی و سارکوم (سرطان استخوان یا بافت همبند) همراه است. این جهش، علت نادر سرطان پستان است.
• CHEK2: ژن CHEK2 یکی دیگر از ژن‌هایی است که به طور معمول به تعمیرات DNA کمک می‌کند. جهش CHEK2 می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را حدود 2 برابر افزایش دهد.

• PTEN: ژن PTEN معمولاً به تنظیم رشد و تقسیم سلول کمک می‌کند. جهش‌های ارثی در این ژن، سبب ابتلا به یک سندرم نادر به نام سندرم کاودن شده، که مبتلایان را در معرض خطر افزایش یافته برای تومورهای سرطانی و غیر سرطانی در پستان، دستگاه گوارش، تیروئید، رحم و تخمدان قرار می‌دهد.

• CDH1: جهش‌های ارثی در این ژن موجب سرطان معده دیفیوز می‌شود. زنان مبتلا به جهش در این ژن با خطر افزایش یافته‌ی ابتلا به سرطان پستان لوبولار مهاجم مواجه هستند.

• STK11: نقص در این ژن می‌تواند منجر به سندرم Peutz-Jeghers شود. افراد مبتلا به این اختلال، دارای نقاط رنگدانه‌دار در لب‌ها و دهان خود، پولیپ در دستگاه ادراری و دستگاه گوارش و همچنین دارای ریسک بیشتر برای ابتلا به انواع سرطان، از جمله سرطان پستان هستند.

• PALB2: ژن PALB2 پروتئینی تولید می‌کند که با پروتئین تولید شده توسط ژن BRCA2 تعامل دارد. جهش در این ژن می‌تواند منجر به افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان شود.

• جهش در چندین ژن دیگر نیز به سرطان سینه مربوط است، اما این ژن‌ها عامل تعداد بسیاری اندکی از سرطان‌های پستان هستند.

تست ژنتیک: برای بررسی جهش در ژن BRCA1 و BRCA2 (در موارد اندک بررسی ژن‌‌های دیگر مانند PTEN یا TP53)، آزمایش ژنتیک انجام می‌شود. در حالی که تست می‌تواند در بعضی موارد مفید باشد، اما هر زنی نیاز نیست تست ژنتیک انجام دهد و باید جوانب مثبت و منفی را با دقت مورد توجه قرار داد.

یک نگرانی این است که برخی از آزمایشات ژنتیک، اطلاعات کاملی از وضعیت ژن به پزشکان و مردم ارائه نمی‌دهند. به عنوان مثال، با توجه به این که بیش از 1000 جهش BRCA شناخته شده وجود دارد،. آزمایشی برای تعداد کمی از جهش‌های ژن BRCA1 و BRCA2 توسط FDA تایید شده است. بدین معنا که بسیاری از جهش‌های BRCA توسط این آزمون شناسایی نمی‌شوند.

اگر شما در فکر انجام آزمایش ژنتیک هستید، به شدت توصیه می‌شود ابتدا با یک مشاور ژنتیک، که می‌تواند این آزمایشات را توضیح دهد، صحبت کنید. این مشاوره از این جهت مهم است که به شما برای داشتن آگاهی در مورد تست ژنتیک مفید یا غیر مفید و مزایا و محدودیت‌های تست کمک کند. متاسفانه هزینه تست‌های ژنتیک زیاد بوده، توسط بسیاری از بیمه‌های درمانی پوشش داده نمی‌شود.

بخش ژنتیک و سرطان اطلاعات بیشتری در مورد جهش‌های ژنتیکی و آزمایش آن‌ها به شما خواهد داد.

داشتن سابقه خانوادگی سرطان پستان

مهم است توجه داشته باشید که 80% زنان مبتلا به سرطان پستان، دارای سابقه خانوادگی این بیماری نیستند. اما زنان دارای بستگان نزدیک مبتلا به سرطان پستان، ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان پستان دارند:

• داشتن یک فرد متلا در بستگان درجه اول (مادر، خواهر یا دختر) خطر ابتلا به سرطان سینه را تقریباً دو برابر می‌کند. داشتن دو فرد مبتلا در بستگان درجه یک خطر ابتلا به سرطان پستان را تا 3 برابر افزایش می‌دهد.
• زنانی که پدر یا برادر آن‌ها به سرطان سینه مبتلا هستند نیز ریسک بسیار بالایی برای ابتلا به سرطان پستان دارند.

به طور کلی، کمتر از 15 درصد از زنان مبتلا به سرطان پستان، یک عضو خانواده مبتلا به این بیماری را دارند.

داشتن سابقه شخصی سرطان پستان

یک زن مبتلا به سرطان در یک سینه، خطر بالای ابتلا به سرطان جدید در پستان دیگر یا در بخش دیگری از همان پستان را دارد. (ابتلای جدید متفاوت از عود و یا بازگشت اولین سرطان است.) اگر چه در کل این خطر پایین بوده، اما احتمال وقوع آن برای زنان جوان مبتلا به سرطان سینه بیشتر است.

نژاد و قومیت

بطور کلی، در زنان سفیدپوست احتمال ابتلا به سرطان پستان نسبت به زنان آفریقایی-آمریکایی بیشتر است. احتمال ابتلا به این سرطان و مرگ ناشی از آن در زنان آسیایی، اسپانیایی و بومیان آمریکاییکمتر است.

تراکم بافت پستان

سینه‌ها از بافت چربی، فیبری و بافت غددی تشکیل شده‌اند. زمانی در ماموگرافی گفته می‌شود بافت پستان متراکم است که حجم بافت غددی و بافت فیبری بالا و بافت چربی کمتر باشد. زنان با سینه‌های متراکم، بین 5/1 تا 2 برابر بیشتر از زنان با سینه‌های با تراکم متوسط در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان هستند. متأسفانه تراکم پستان، تشخیص سرطان در ماموگرافی را نیز دشوار می‌کند.

عواملی که می‌توانند تراکم پستان را تحت تاثیر قرار دهند شامل سن، وضعیت یائسگی، استفاده از داروهای خاص (شامل هورمون‌درمانی در یائسگی)، بارداری و ژنتیک هستند.

برای اطلاعات بیشتر، مطالب مربوط به تراکم پستان و ماموگرافی را ببینید.

برخی از توده‌های خوش‌خیم پستان

زنان مبتلا به برخی توده‌های خوش‌خیم (غیر سرطانی) پستان، ممکن است ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان پستان داشته باشند. بعضی از این بیماری‌ها با خطر ابتلا به سرطان سینه ارتباط نزدیک‌تری دارند. پزشکان اغلب بیماری‌های خوش‌خیم پستان را بسته به میزان افزایش ریسک سرطان، به 3 گروه تقسیم می‌کنند.

ضایعات غیر پرولیفراتیو: به نظر نمی‌رسد این ضایعات بر روی ریسک ابتلا به سرطان سینه تاثیرگذار باشند و یا اگر تاثیر دارند، این افزایش خطر بسیار اندک است. این ضایعات عبارتند از:

• فیبروز و / یا کیست ساده (فیبروزکیستیک)
• هیپرپلازی خفیف
• آدنوز (غیر اسکلروزان)
• تومور فیلودس (خوش خیم)
• پاپیلومای تک
• نکروز چربی
• اتساع مجاری شیری
• فیبروز پری‌داکتال
• متاپلازی اسکواموس و آپوکرین
• کلسیفیکاسیون مربوط به اپیتلیال
• سایر تومورها (لیپوم، هامارتوما، همانژیوم، نوروفیبروما، آدنوموی اپیتلیوم)

ماستیتیس (عفونت پستان) تومور نیست و خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش نمی‌دهد.

ضایعات پرولیفراتیو بدون آتیپی (ناهنجاری‌های سلولی): در این شرایط رشد سلولی در کانال‌ها یا لوبول‌های پستان رخ می‌دهد، اما سلول‌ها ظاهر غیرطبیعی ندارند. این شرایط به نظر ریسک ابتلا به سرطان سینه را کمی افزایش می‌دهد. این توده‌ها عبارتند از:

• هیپرپلازی داکتال معمولی (بدون اتيپی)
• فیبروآدنوما
• آدنوز اسکلروزان
• چندین پاپیلوم (به نام پاپیلوماتوز)
• اسکار شعاعی

ضایعات پرولیفراتیو با آتپیا: در این شرایط، سلول‌های مجاری یا لوبول‌های بافت پستان بیش از حد رشد  کرده و بعضی از آن‌ها ظاهر طبیعی ندارند. این نوع ضایعات عبارتند از:

• هایپرپلازی مجاری غیرطبیعی (ADH)
• هایپرپلازی لوبولار غیرطبیعی (ALH)

خطر ابتلا به سرطان پستان در زنان مبتلا به این ضایعات، حدود 4 تا 5 برابر بیشتر از زنان غیرمبتلا است. اگر زنی علاوه برا این مشکلات، دارای سابقه خانوادگی سرطان پستان باشد، خطر ابتلا به سرطان پستان در اوافزایش می‌یابد.

برای اطلاعات بیشتر، به مشکلات غیر سرطانی پستان مراجعه کنید.

کارسینوم لوبولار درجا  (LCIS)

در LCIS، سلول‌هایی که شبیه سلول‌‌های سرطانی هستند، در لوبول‌های غدد شیری سینه رشد می‌کنند، اما از دیواره لوبول‌ها خارج نشده و به بافت‌های اطراف دست‌اندازی نمی‌کنند. گاهی LCIS را نئوپلازی لوبولار هم می‌گویند. LCIS گاهی اوقات با کارسینوم داکتال درجا (DCIS) به عنوان یک سرطان پستان غیرتهاجمی گروه‌بندی می‌شود، اما متفاوت از DCIS می‌باشد، زیرا در صورت عدم درمان، سبب بروز سرطان‌های تهاجمی نمی‌شود.

زنان مبتلا بهLCIS ، خطر ابتلا به سرطان در هر کدام از دو سینه را دارند.

قاعدگی زودرس

زناني که به دلیل قاعدگی زودرس (به ویژه قبل از 12 سال)، دفعات قاعدگي بيشتري داشته‌اند، با خطر افزایش یافته ابتلا به سرطان پستان رو‌به‌رو هستند. این افزایش خطر ممکن است به دلیل بیشتر در معرض قرارگرفتن سلول‌های پستان با هورمون‌های استروژن و پروژسترون باشد.

یائسگی بعد از 55 سالگی

زناني که به دلیل یایسگی دیرتر (بعد از 55 سال)، دفعات قاعدگي بيشتري داشته‌اند، با خطر افزایش‌یافته ابتلا به سرطان پستان رو‌به‌رو هستند. این افزایش خطر ممکن است به دلیل بیشتر در معرض قرارگرفتن سلول‌های پستان با هورمون‌های استروژن و پروژسترون باشد.

قرارگرفتن قفسه سینه در معرض تابش رادیواکتیو

زنانی که در سال‌های قبل برای درمان سرطان دیگری (مانند لنفوم هوچکین یا لنفوم غیر هوچکین)، تحت رادیوتراپی قفسه سینه قرار گرفته‌اند، به میزان قابل توجهی شانس بیشتری برای ابتلا به سرطان پستان دارند. این افزایش ریسک با سن بیمار در زمان رادیوتراپی تغییر می‌کند. این خطر در سنین نوجوانی و جوانی –زمانی که پستان‌ها در حال رشد هستند- بالاتر است. به نظر نمی‌رسد، رادیوتراپی پس از 40 سالگی، خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد.

قرار گرفتن در معرض دی اتیل استیل بسترول (DES)

از دهه 1940 تا اوایل دهه 1970، بعضی از زنان باردار یک داروی مشابه استروژن به نام DES را برای کاهش سقط جنین استفاده می‌کردند. این زنان در معرض خطر افزایش یافته‌ی ابتلا به سرطان پستان بودند. زنانی که مادرشان در حین بارداری آن‌ها از این دارو استفاده کرده باشند، نیز به میزان اندکی دارای شانس بیشتری برای ابتلا به سرطان پستان هستند.

برای کسب اطلاعات بیشتر، قرار گرفتن در معرض DES را ببینید.